BAHAN AJAR
Mestakeun ciri Lingga Batu Marmer Tanda Peringetan
KANJENG PANGERAN SUMEDANG
( KINANTI )
1.
Di sasih April kacatur, tina nembe tanggal hiji, taun dua
puluh dua, di dinya jadi mimiti, para menak paparentah, ka rahayat abdi-abdi.
2.
Kudu pada sungguh-sungguh, ngatur lembur beberesih, pager
dina sisi jalan, kudu beberesan deui, nu bobo ganti awina, sangkan alus sami
necis.
3.
Pagerna sami dikapur, marakbak bodas beresih, tungtung
pager di luihurna, tutumbakan sina lancip, dipoles hideung sadaya, ku ter atuh
jadi manis.
4.
Dina unggal lawang lembur, kaca-kaca hiji-hiji, dipulas diperhiasan,
katingalina raspati, wantu bade Tuan Besar, sumping ka Sumedang nagri.
5.
Jalan-jalan ngemplong alus, keusik-keusikna carentik,
cadas-cadasna ngagenyas, sasakna resik raspati, beresih setra lemburna, alus
tingalieun Gusti.
6.
Komo perhiasan ngempur, papaes di jero nagri, anu ngatur
bijaksana, nampi dawuhan ti Gusti, ti Kanjeng Dalem Sumedang, ti Asisten kitu
deui.
7.
Raden Patih anu ngurus, Patih Sumedang nagari, Rahaden
Soerjadihardja, papatih anu binangkit, prentahna endah jatnika, sabudi-budina
manis.
8.
Lemah lembut lentong alus, sabudi-budina pekik, alon lampah
kasatrian, nandingan Patih Sencaki, di nagara Meralaya, bupatina Derewati.
9.
Tabuh genep isuk-isuk, nembean srangenge bijil, urang desa
geus sadia, jalma ti lembur barijil, pada ngais bebekelan, timbel pais lauk
brenyit.
10. Kulub sampeu
kulub cau, pais tipung bubuy hui, timbel pare ulen ketan, sambel oncomna
sayagi, cabe cengekna ngarora, seupan sampeu seupan hui.
11. Ngajugjug ka
alun-alun, aki nini geus narepi, lanjang bujang seseongan, ngariclik barudak leutik,
geus darongkap ka nagara, rayat ti gunung ti sisi.
12. Nu mawi mios ti
kampung, hayang uninga ka Gusti, ka nu agung Tuan Besar, sareng ka pra dalem
sami, gegeden bade darongkap, ti Bandung jeung ti Batawi.
13. Bade muka ciri
batu, tanda peringetan Gusti, tugu dina tengah lapang, alun-alun di nagari,
emutan Kanjeng Pangeran, Dalem Sumedang Suargi.
14. Tanggal harita
kaitung, dua puluh lima April, sarewu slapan ratusna, dua puluh dua warsi,
pinuh nagara Sumedang, geus heurin usik ku
jalmi.
15. Ti sagala distrik
kampung, pada haroyong tingali, kana eta kahormatan, lingga anu jadi ciri,
harita bade dibuka, anu sakalangkung manis.
PEDARAN
Wawacan teh
hiji karangan panjang wangun puisi ugeran nu ditulis make patokan pupuh. Ana
kitu naon bedana jeung guguritan. Wawacan mah diwangun ku sababaraha pupuh nu
diluyukeun jeung eusi lalakon, sedengkeun Guguritan mah sanajan loba atawa
panjang ngan ditulis make hiji patokan pupuh.
Eusi
wawacan lolobana nerangkeun ngeunaan kahirupan di karajaan Papajaran jeung
Galuh Pakuan. Tapi saenyana asal karangan mangrupa lalakon sarta diwangun ku
sababaraha pupuh kaasup wawacan.
Pupuh nu
dipake patokan nulis wawacan upamana bae Kinanti, Sinom, Asmarandana, Magatru,
Gambuh, Maskumambang, Durma, Dangdanggula, jeung sajabana.
Materi pangdeudeul
Kecap Rajekan
Kecap rajekan nyaeta
kecap nu dibalikan deui (ditulis / diucapkeun) dua kali atawa leuwih boh
sabagian boh sagemblengna, boh robah sora vokalna boh henteu.
Kecap rajekan dibagi 3 : rajekan
dwipurwa, dwilingga, trilingga.
1.
Kecap rajekan dwipurwa nyaeta kecap anu dirajek dua kali engang nu
mimiti. Contona: tutunjuk, cacakar, babadug, jeung sajabana.
2.
Kecap rajekan dwilingga
3.
Kecap rajekan trilingga, nyaeta kecap nu dibalikan deui tilu kali boh
robah sora vokalna boh henteu. Contona : dar-der-dor, blag-blig-bug,
nang-neng-nong, jeung sajabana.
Dina wawacan di luhur
aya kecap paparentah, tutumbakan, sungguh-sungguh, kaca-kaca, jeung sajabana.
Kecap paparentah, tutumbakan,
sungguh-sungguh, kaca-kaca, kaasup kecap rajekan. Pangna kitu, sabab dina eta kecap aya nu dibalikan deui atawa diucapkeun
dua kali.
Kecap paparentah
asalna tina kecap parentah nu dirajek engang nu mimiti, pon kitu kecap tutumbakan
asalna tina kecap tumbak nu dirajek engang nu mimiti tapi binarung jeung
rarangken tukang -an..
Kecap nu geus dirobah ku cara
dirajek dua kali engang nu mimiti disebut kecap rajekan dwi dwipurwa.
Kecap kaca-kaca
asalna tina kecap kaca nu dirajek sagemblengna, pon kitu kecap sungguh-sungguh
asalna tina kecap sungguh.
Kecap nu geus dirobah ku cara
dirajek dua kali sagembengna disebut
kecap rajekan dwi lingga.
Rajekan dwilingga dibagi dua,
nyaeta :
1.
Dwilingga murni (dwimurni), sakur kecap nu dirajek dua kali sagemblengna
bari teu robah sora vokalna. Contona : meja-meja, buku-buku, alat-alat, jeung
sajabana.
2.
Dwi lingga reka (dwireka), sakur kecap nu dibalikan deui dua kali
sagemblengna bari robah sora vokalna. Contona : bulak-balik, tulang-taleng,
tunggal-teunggeul, jeung sajabana.
LAMPIRAN 2
LEMBAR
KERJA SISWA
UJI KOMPETENSI 1
Sanggeus
maca wawcan Kanjeng Pangeran Sumedang, jawab pananya ieu di handap !
1.
Nitenan waktu lumangsungna eta kajadian, bisa dicindekkeun
yen harita aya dina jaman
___________________________________________________________________
2.
Naon sababna sakabeh rahayat kudu beberesih ?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3.
Saha nu bade sumping ka Nagri Sumedang teh ?
_________________________________________________________________________
4.
Saha jenengan patih Sumedang nu dibere pancen ngurus nagri
Sumedang ? Kumaha sipatna ?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
5.
Kumaha kaayaan rahayat dina poean sumpingna Tuan Besar ?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
6.
Naon tujuan rahayat pangna daratang ka alun-alun Sumedang ?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
7.
Naon tujuan parapangagung sarumping ka Nagri Sumedang !
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
8.
Pikeun naon eta tugu
teh diadegkeun ?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
9.
Sempalan wawacan di luhur teh diwangun ku sabaraha pada ?
_________________________________________________________________________
10. Tuliskeun guru
lagu jeung guru wilangan pupuh dina eta wawacan !
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
UJI KOMPETENSI 2
Robah ku cara
ngarajek make rajekan dwi purwa, dwireka atawa dwimurni, tuluy jieun kalimahna!
1.
tunjuk jadi _____________________
(dwipurwa)
Kalimahna :
______________________________________________________________
2.
ciwit jadi
_____________________ (dwireka)
Kalimahna :
______________________________________________________________
3.
kolot jadi
_____________________ (dwipurwa)
Kalimahna :
______________________________________________________________
4.
tulis jadi
_____________________ (dwireka)
Kalimahna :
______________________________________________________________
5.
bapa jadi _____________________ (dwimurni)
Kalimahna :
______________________________________________________________
6.
alung jadi _____________________ (dwireka)
Kalimahna :
______________________________________________________________
7.
tulung jadi _____________________ (dwipurwa)
Kalimahna :
______________________________________________________________
8.
datang jadi _____________________ (dwimurni)
Kalimahna :
______________________________________________________________
9.
teunggeul jadi _____________________ (dwireka)
Kalimahna :
______________________________________________________________
10.
buku jadi _____________________ (dwimurni)
Kalimahna :
______________________________________________________________
Teangan conto
sejenna nu kaasup kana kecap rajekan dwipurwa, dwilingga, jeung trilingga,
jieun kalimah !
11.
_________ jadi _____________________
Kalimahna :
______________________________________________________________
12.
_________ jadi _____________________
Kalimahna : ______________________________________________________________
13.
_________ jadi _____________________
Kalimahna :
______________________________________________________________
14.
_________ jadi _____________________
Kalimahna :
______________________________________________________________
15.
_________ jadi _____________________
Kalimahna :
______________________________________________________________
16.
_________ jadi _____________________
Kalimahna :
______________________________________________________________
17.
_________ jadi _____________________
Kalimahna :
______________________________________________________________
18.
_________ jadi _____________________
Kalimahna :
_____________________________
Silahkan berikan tanggapan untuk "WAWACAN"
Post a Comment